اساسا یکی از دغدغه‌های بازرگانان و صاحبان کالاها زمان انتقال بار، آسیب احتمالی حین جابجایی است. بیمه باربری این دغدغه آن‌ها را برطرف کرد تا بتوانند به واسطه آن زيان‌های مالی كالاهای تجاری را درصورت تحقق خطرات مرتبط با حملونقل دريايی، هوايی و زمينی جبران کنند. در واقع بيمه‌نامه باربری، قراردادی است كه براساس مفاد و شرايط توافق شده در آن، بيمه‌گر جبران خسارت و نيز تقبل هزينه‌های احتمالی ناشی از حمل كالا را به عهده می‌گيرد.
امروز قرار است در مورد بیمه باربری و تمام جزئیات مربوط به آن صحبت کنیم. اگر این بیمه، راه‌حل شما برای آسودگی خیال و حفظ امنیت اجناس‌تان است پس با ما همراه باشید تا شما را از زیروبم آن آگاه کنیم.
برای آشنایی با بیمه باربری ابتدا نیازست که تعریف بعضی اصطلاحات عمومی و تخصصی آن را بشناسیم که اگر با آن‌ها مواجه شدیم منظور هرکدام را به درستی متوجه شویم.
• بارنامه
منظور از بارنامه اوراق بهاداری‌ست که از طرف موسسه باربری صادر می‌شود که در آن اطلاعاتی نظیر شماره بارنامه، اطلاعات فرستنده و گیرنده، تاریخ و ساعت حرکت، مشخصات کالا و... درج شده است. از بارنامه به عنوان قرارداد حمل، سند مالکیت و رسید دریافت کالا استفاده می‌کنند.
• زیان همگانی
زیان همگانی مخصوص دریانوردی است که براساس این قانون تمام کسانی که طرف قرارداد هستند، اگر تصمیمی در راستای قربانی کردن داوطلبانه بخشی از کشتی یا کالاهای آن برای نجات کشتی و کالاهای دیگر بگیرند همگی به تناسب سهیم هستند.
• Total loss یا از دست دادان کامل
این بیمه‌نامه مختص زمانی‌ست که یک کالا در یک مرحله و به طور کامل از بین برود. اعتبار این بیمه تا زمان رسیدن به مبادی ورودی کشور مقصد است. بیمه Total loss از دو بخش واقعی و فرضی تشکیل شده است:
واقعی: زمانی که کالا به طور کامل در حادثه غرق‌شدگی، سوختن یا سقوط هواپیما از بین برود.
فرضی: زمانی که هزینه تعمیر یا بازسازی کالا از ارزش اصلی و اولیه آن کالا بیشتر شود. در چنین شرایطی بیمه‌گر ترجیح می‌دهد غرامت آن را پرداخت کند.
• بیمه اتکایی یا Reinsurance
زمانی که شرکت بیمه نتواند به بخشی از تعهدات بیمه‌ای که فراتر از ظرفیت مالی و فنی آن شرکت است عمل کند آن بخش را واگذار می‌کند. به این واگذاری که بین شرکت اول و یک یا چند شرکت بیمه دیگر انجام می‌شود بیمه اتکایی می‌گویند.
• عدم‌النفع
در این بیمه، بیمه‌گزار می‌تواند ۱۰% ارزش اضافی برای کالای خود به عنوان عدم نفع در نظر بگیرد؛ یعنی برای اینکه بیمه‌گزار از زمان خسارت تا زمان دریافت خسارت و تهیه مجدد کالا و عرضه آن به بازار دچار ضرر مالی نشود، با خریداری ۱۰ % ارزش اضافی می‌تواند خسارت خود را جبران کند.
• ارزش مورد بیمه
اگر بین بیمه‌گر و بیمه‌گزار سر مبلغ و ارزش بیمه توافقی صورت نگیرد، ارزش مورد بیمه در مجموع شامل قیمت خرید کالا، هزینه حملونقل و عدم‌نفع می‌شود.
• پارتشیپمنت (Part shipment)
این عبارت به این معناست که کالای بیمه شده در چند مرحله از مبدا به مقصد حمل شود.
• ترانشیپمنت (Transhipment)
منظور از ترانشیپمنت این است که کالایی از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر منتقل شود. این اصطلاح مختص زمانی‌ست که از چند نوع وسیله نقلیه مثل قطار، کشتی، هواپیما و خودرو برای حملونقل و ارسال کالا به مقصد استفاده می‌شود.
• باراتری
اگر فرمانده کشتی، ملوان و کارکنان به صورت عمدی یا سهوی کاری کنند که موجب خسارت به کشتی و کالاها شود به آن باراتری می‌گویند.
• FOB یا تحویل روی عرشه
موقعیت FOB یک‌سری قوانین بین‌المللی است که براساس آن فروشنده باید تمامی هزینه‌های کالا را تا محل حمل اصلی پرداخت کند و سپس خریدار تمام هزینه‌های بعد از آن اعم از کرایه حمل، بیمه، تعرفه‌های واردات و … را متقبل شود.
• Cross Stuffing
به تخلیه کالا از یک کانتینر و بارگیری مجدد آن به کانتینر دیگر Cross Stuffing می‌گویند.
حالا که با اصطلاحات بیمه باربری آشنا شدیم بهتر است بدانیم این بیمه در چند نوع به مخاطب ارائه می‌شود. بیمه باربری براساس سه فاکتور مهم دسته‌بندی می‌شود؛ محدوده جغرافیایی، نوع پوشش و نوع حمل. در ادامه به توضیح کامل هرکدام خواهیم پرداخت.
بیمه باربری براساس محدوده جغرافیایی یکی از مهم‌ترین انواع بیمه است که خود از چند بخش تشکیل شده است.
بیمه حملونقل و باربری وارداتی
این بیمه‌نامه برای واردکنندگان کالا و اشخاص یا شرکت‌هایی که قصد خرید کالا از کشورهای خارجی را دارند، اجباری است. این خرید باید به صورت براتی و بدون انتقال ارز یا اعتبارات اسنادی باشد.
این بیمه‌نامه مخصوص کالاهایی است که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل می‌شود. این کالاها براساس انواع شرایط فروش به بیمه‌نامه‌های صادراتی نیاز دارند.
ممکن است کشور مبدا و مقصد برخی کالاها خارج از ایران باشد ولی ایران در مسیر حملونقل آن‌ها قرار داشته باشد؛ بیمه ترانزیت برای چنین موقعیتی کاربرد دارد. برای آن‌ها نرخ و شرایط صادراتی عینا مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای صدور این نوع بیمه‌نامه‌ها مجوز مدیریت بیمه‌های باربری و حملونقل الزامی است.
این بیمه‌نامه داخلی است و تمامی محموله‌هایی که توسط تولیدکنندگان و تجار در محدوده جغرافیایی کشور ایران جابجا می‌شوند را تحت پوشش قرار می‌دهد.
بیمه‌های باربری که براساس پوشش هستند، در چهار دسته‌بندی قرار دارند.
همانطور که پیش‌تر درمورد این بیمه توضیح دادیم، Total loss شامل ازبین رفتن تمامی کالاها به‌طور کامل می‌شود. البته این بیمه‌نامه تقریبا منسوخ شده چراکه اگر بخش عمده کالاها از بین برود ولی مقداری از آن باقی مانده باشد، شامل این بیمه‌نامه نمی‌شود. به Total Loss بیمه تشریفاتی یا گمرکی هم می‌گویند.
طبق مصوبات هیئت وزیران، كالای صادراتی باید تحت پوشش بیمه قراربگیرد ولی چون عرف بر این است كه بیمه‌گزار پوشش بیمه مورد نیاز خود را نزد بیمه‌گر كشور خود تهیه كند، این نوع پوشش بیمه‌ای صرفاً به صورت تشریفاتی و برای ترخیص كالا در جهت صادرات مورد استفاده قرار می‌گرفت اما دیگر کاربردی ندارد.
با توجه به انتخاب خطرات و تعهدات مورد پوشش در انواع بیمه باربری می‌توان یکی از دسته‌بندی‌ها متناسب با شرایط را انتخاب کرد. خطرات تحت پوشش در کلوز c عبارتند از:
• آتش‌سوزی یا انفجار
• مسئولیت مشترک در تصادم
• خسارت همگانی
• واژگون شدن یا خارج شدن وسیله حمل زمینی از راه یا خط
• به گل نشستن، زمین گیرشدن، برخورد با كف دریا، غرق شدن یا واژگون شدن كشتی یا شناور
• به دریا انداختن كالا برای سبک سازی
• تصادم یا برخورد كشتی، شناور یا هر وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی به غیر از آب
• تخلیه كالا در بندر اضطراری
• فدا کردن كالا در جریان زیان همگانی
در کلوز B، 3% ارزش هر بسته‌ای که خسارت دیده باشد، از شخص بیمه‌گزار فرانشیز دریافت می‌شود. هر بسته به معنای کوچک‌ترین واحد بستهبندی مندرج در بارنامه است. خطرات تحت پوشش کلوز B عبارتند از:
• خطرات کلوز C
• ورود آب به داخل کشتی یا شناور یا انبار کالا
• زلزله، آتشفشان و صاعقه
• آبدیدگی
• دریافتن کالا از روی عرشه
• قلاب زدگی
• از بین رفتن کلی هر بسته در کشتی یا شناور
• دزدی
• شکست، ریزش و خسارت ناشی از کالاهای دیگر
• روغن زدگی
کلوز A تمامی خطرات دو مورد قبلی را در برمی‌گیرد به جز موارد استثنا شده که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
استثنائات کلوزهای سه‌گانه بیمه باربری و حملونقل
هیچ‌کدام از کلوزهایB ،A و C به هیچ وجه شامل خطرات زیر نمی‌شوند:
• تلف شدن یا آسیب دیدن در اثر ایجاد خسارت عمدی از سوی بیمه‌گزار
• هرگونه عمل تروریستی
• نشست و ریزش عادی، کسری عادی وزن با حجم و یا فرسودگی عادی مورد بیمه
• تلف شدن یا آسیب دیدن ناشی از کاربرد هر نوع سلاح یا وسیله‌ای که با انرژی اتمی، شکست هسته‌ای، واکنش مشابه دیگر، نیرو یا ماده رادیواکتیو باشد
• جنگ، انقلاب، شورش، قیام و یا زد و خوردهای داخلی ناشی از این امور
• تلف شدن یا آسیب در اثر نامناسب بودن بستهبندی یا آماده‌سازی کالای مورد بیمه
• تلف شدن یا آسیب دیدنی که علت آن تأخیر باشد، حتی اگر این تأخیر ناشی از خطرات بیمه‌شده باشد
• اعتصاب، تعطیلی محل کار، درگیری‌های کارگری، آشوب‌ها و یا اغتشاشات داخلی
• تلف شدن یا آسیب دیدنی که در اثر ورشکستگی مالکان، مدیران، اجاره‌کنندگان یا گردانندگان کشتی به وجود آمده باشد
• عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا شناور، نامناسب بودن کشتی یا شناور برای حمل ایمن کالای مورد بیمه
• تلف شدن یا آسیب دیدن به علت عیب‌ذاتی یا ماهیت کالای مورد بیمه
• توقیف، ضبط، مصادره، تصرف یا اثرات ناشی از این امور یا اثرات ناشی از اقدام به شروع آن‌ها
• بعضی از استثنائات، از جمله خطر جنگ، شورش، بلوا و اعتصاب و … با دریافت هزینه اضافه و خرید پوشش مربوط به آن‌ها، قابل بیمه شدن هستند
بیمه پوشش داخلی خطرات داخل کشور را پوشش می‌دهد اما همین خطرات به دو دسته اصلی و اضافی تقسیم می‌شوند. دسته اصلی در تمام بیمه‌نامه‌ها وجود دارد.
دسته اصلی:
• واژگون شدن وسیله نقلیه
• آتش‌سوزی
• تصادف وسیله نقلیه
• پرت شدن وسیله نقلیه
پوشش‌های اضافی که بیمه‌گزار می‌تواند با پرداخت مبلغ بیشتر اضافه کند شامل موارد زیر است:
• بارگیری و تخلیه
• برخورد جسم خارجی
• سرقت کلی محموله با فرانشیز ۲۰%
• پرت شدن جسم از روی وسیله نقلیه (به شرط رویت توسط بیمه‌گزار)
این کلوز به این معناست که اگر بخشی یا تمامی کالا بعد تخلیه از وسیله حمل که عمدتا شاملً کشتی است به دلایل نامشخص مفقود شود، بیمه‌گزار با تنظیم صورت جلسه عدم تحویل کالا خسارت خود را دریافت می‌کند. البته این مورد در کلوز A وجود دارد اما در کلوزهای B و C تحت پوشش نیست و بیمه‌گزار باید مبلغ اضافه‌تری را برای خرید این پوشش بپردازد.
این بیمه یکی از انواع بیمه داخلی است که با توجه به ریسک هر خودرو مشخص می‌شود. به عنوان مثال احتمال آسیب بار کامیون در تصادف کمتر از احتمال آسیب بار وانت است. بنابراین هزینه بیمه یک خودروی سنگین به نسبت وانت ارزان‌تر است. علاوه بر نوع ماشین، ارزش بار داخل آن هم بر روی قیمت صدور بیمه باربری تأثیرگذار خواهد بود.
بیمه حملونقل به چهار روش امکان‌پذیر است:
• ریلی
• دریایی
• هوایی
در این بیمه‌نامه بیمه‌گر متعهد می‌شود که خسارت‌های وارد به مرسولات هوایی را جبران کند. البته این بیمه شامل کالاهای باارزش نمی‌شود و برای آن‌ها باید بیمه جداگانه‌ای تهیه شود. برای استفاده از این بیمه‌نامه حتماً باید در فرودگاه مقصد، محموله‌های دریافتی از نظر بستهبندی و سالم بودن کنترل شوند.
• زمینی
این بیمه‌نامه برای جبران خسارت‌هایی است که در حملونقل زمینی رخ می‌دهد و به سه حالت ساده، مسئولیت متصدیان حملونقل و قرارداد صادر می‌شود.
خسارت کالای جفت
کالاهایی که به صورت جفت یا دست عرضه می‌شود اگر آسیبی به آن‌ها وارد شود، بیمه‌گر متناسب با مبلغ بیمه‌شده خسارت را پراخت می‌کند؛ بدون توجه به ارزش جفت یا دست بودن کالا، مگر اینکه صریحاً توافق دیگری شده باشد.
مسئولیت مشترک در تصادم
این بیمه‌نامه برای مواقعی‌ست که دو وسیله نقلیه باری با هم تصادم کنند. در این شرایط هرکدام مقصر باشد باید به وسیله نقلیه دیگر خسارت بپردازد.
• مقررات ادارات و گمرک بندر تخلیه باید به دقت مطالعه و بررسی شوند
• در مورد خسارت‌های مشهود، قبل از گرفتن مورد بیمه از متصدیان به صورت کتبی درخواست بازدید کند.
• در صورتی که خسارت در هنگام تحویل، مشهود نباشد، بیمه‌گزار حداکثر سه روز فرصت دارد تا مراتب را به متصدیان مربوطه اطلاع دهد
• در صورت گم شدن یا آسیب رسیدن به بسته‌ها، از متصدیان به صورت کتبی درخواست خسارت کند
• برای سالم نبودن کالا، نباید رسیدی به متصدیان مربوطه تحویل دهد
• تهیه و ارسال مدارک لازم
• کلیه نسخه‌های اصلی بارنامه دریایی و یا بارنامه‌های دیگر
• اعلام وقوع حادثه بین ۳ تا ۵ روز
• گواهی مبدأ
• گواهی بازرسی کالا در مبدأ
• بازدید از کالا و اموال خسارت دیده
• اصل بیمه‌نامه یا گواهی بیمه
• اصل فاکتور کالا با مشخصات کامل و صورت توزین و بستهبندی
• صورت ریز بستهبندی
• گزارش بازدید خسارت که باید توسط بیمه‌گر یا یکی از مؤسسات مجازی که توسط بیمه مرکزی ایران معرفی شدند تهیه شده باشد
• جواز سبز گمرکی و صورت جلسه کشف اختلاف در صورت صدور
• صورت وضعیت کالا در موقع تحویل گرفتن و صورت وضعیت میزان وزن کالا در آخرین مقصد مندرج در بیمه‌نامه
• گواهی کسر تخلیه یا عدم تحویل
• در صورت پرداخت نقدی، ۱۰ درصد تخفیف
• حمل کالا با کانتینر از مبدا تا مقصد یا بندر به ترتیب ۲۰ و ۱۰ درصد تخفیف
• حمل کالا از کشورهای همسایه، ۲۰ درصد تخفیف
• حمل کالا با هواپیما و قطار به ترتیب ۲۵ و ۱۰ درصد تخفیف
اگر در خصوص بیمه باربری نیاز به راهنمایی بیشتر داشتید، می‌توانید با کارشناسان ما در شرکت تامین فرزانگان آینده در ارتباط باشید و به صورت رایگان مشاوره لازم را دریافت کنید. کافی‌ست با شماره 89313000-021 تماس حاصل کرده و یا پیغام خود را از طریق واتس‌اپ برای شماره 09023927697 ارسال کنید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشند.